ยูเนสโกประกาศขึ้นทะเบียน “โนรา” เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ (๑๕ ธ.ค. ๒๕๖๔) Unesco Declared Nora as an Intangible Cultural Heritage of Humanity. (Dec 15, 2021)

เป็นข่าวที่น่ายินดีเมื่อยูเนสโกประกาศขึ้นทะเบียน “โนรา” ศิลปการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของไทยเป็นรายการตัวแทนมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ หรือมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ

ในการประชุมคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ครั้งที่ ๑๖ ณ สำนักงานใหญ่ยูเนสโก กรุงปารีส สาธารณรัฐฝรั่งเศส ซึ่งเป็นการประชุมออนไลน์ ได้ประกาศขึ้นทะเบียน“โนรา : Nora”, dance drama in southern Thailand” เป็นรายการตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ (Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity) นับเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของไทย ลำดับที่ ๓ ที่ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนต่อจากโขน และ นวดไทย

โนราเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ที่ผูกพันกับวิถีชีวิตผู้คน ถ่ายทอดความรู้สืบต่อกันมาในครอบครัว และชุมชน มีเอกลักษณ์ในการร้อง ร่ายรำ ความรู้ทางคาถาอาคมในการรักษาโรคภัยไข้เจ็บ มีรากมาจากพิธีกรรมเพื่อบูชาวิญญาณบรรพบุรุษ โดยการประทับทรงลูกหลานที่เป็นผู้สืบเชื้อสายโนราในพิธีกรรม “โนราโรงครู” พิธีกรรมผูกสัมพันธ์ผู้คนในโลกนี้กับบรรพชนที่ล่วงลับ เป็นเครื่องมือในการสร้างความเข้มแข็ง ดูแลรักษาโรคภัยไข้เจ็บ

โนราที่จะประกอบพิธีโรงครูต้องผ่านการบวชในพระพุทธศาสนา และเข้าพิธีครอบเทริดเพื่อรับรองและประกาศเป็นผู้มีความรู้ความสามารถ ทำหน้าที่ช่วยเหลือผู้คนผ่านการร่ายรำในพิธีกรรม เดิมการสืบทอดโนราทำกันภายในครอบครัว และชุมชนรอบทะเลสาบสงขลา ปัจจุบันโนราเป็นศาสตร์ความรู้ที่สอนและถ่ายทอดกันทั้งในชุมชนและการศึกษาสมัยใหม่ ตั้งแต่ระดับโรงเรียน ถึงมหาวิทยาลัย

โนรา ขึ้นทะเบียนมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ในประเภทที่ ๑ คือรายการตัวแทนมรดกทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ มีคุณสมบัติตรงตามหลักเกณฑ์การพิจารณาของยูเนสโก ได้แก่ ธรรมเนียมและการแสดงออกทางมุขปาฐะ ศิลปะการแสดง การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรม งานเทศกาล และงานช่างฝีมือดั้งเดิม รวมทั้งเป็นศิลปะการแสดงที่ทุกเพศ ทุกวัย สามารถฝึกทักษะการแสดงได้ มีการไหว้ครูเป็นขนบจารีต การขึ้นทะเบียนโนราทำให้ชุมชนได้ตระหนักรู้ถึงความหมายคุณค่า และความสำคัญของภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่สืบทอดจากบรรพบุรุษ ส่งผลให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่แสดงถึงความหลากหลายทางวัฒนธรรมอย่างกว้างขวาง และทำให้เข้าใจถึงความคล้ายและความแตกต่างของมรดกภูมิปัญญาทั้งในและนอกภูมิภาค หลังจากนี้กระทรวงวัฒนธรรมวางแผนจัดกิจกรรมเพื่อเฉลิมฉลองตลอดทั้งปีเช่นเดียวกับการขึ้นทะเบียนการแสดงโขนและนวดไทย