ผู้เขียน : ภูมิ จิระเดชวงศ์
เผยแพร่ : วันจันทร์ที่ ๒๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๖๔
รายละเอียด
การบนบาน(เหมรย)กับครูหมอโนรา ทำไมถึงต้องใช้ราชครูโนรา (โนราใหญ่)ในการตัดเหมรย ถึงจะขาดกัน โดย ภูมิ จิระเดชวงศ์
เมื่อคุยเรื่องการบนบานศาลกล่าว หรือ การตั้งสินบนต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ส่วนใหญ่จะนิยมทำสัญญากันด้วยสิ่งของ การแสดง หรือกิจกรรมที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ชอบ เช่น ละครรำ ชกมวย หรือ ยิงปืน ฯลฯ ซึ่งในคตินิยมของผู้คนในภาคใต้มักจะมีการบนบานที่เป็นไปในกรอบดังกล่าว โดยจะนิยมถวายอาหาร สิ่งของ และการแสดงให้แก่เทพารักษ์ เช่น ขนมโค , รูปปั้นวัวควาย , ผ้าขาวม้า หนังตะลุง โนรา ถ้าหากเป็นการแสดงแล้ว ย่อมต้องเป็นโนราที่ได้รับความนิยม การรำโนราเพื่อแก้บน จึงได้รับความนิยมมาตั้งแต่โบราณ นอกจากจะเป็นที่ชมชอบแก่สิ่งศักดิ์สิทธิ์แล้ว ยังเป็นการสร้างความบันเทิงให้กับชาวบ้านอีกด้วย
จึงทำให้สถานที่ศักดิ์สิทธิ์บางแห่ง มีการกำหนดวันเวลาในการแก้บนประจำปี ในบางครั้งก็กลายเป็นเทศกาลหลักในพื้นที่ เช่น พิธีรำแก้บนเจ้าแม่อยู่หัว วัดท่าคุระ จ.สงขลา พิธีเข้าฐานเมืองโบราณเวียงสระ จ.สุราษฎร์ธานี พิธีรำแก้บนตาหมอเทพ ตาหมอช้าง จ.พัทลุง เป็นต้น ซึ่งในสถานที่ดังกล่าว มักจะนิยมบนบานศาลกล่าวกันด้วยโนรา มีทั้งรำโนราถวาย รวมถึงการออกพรานแก้บน และในการบนบานต่อครูหมอโนรา ก็เป็นไปในทำนองเดียวกับบนบานต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ คือ มีการถวายอามิสสิ่งของต่าง ๆ ตามแต่ความชอบของครูหมอ รวมถึงการบนที่เป็นความสำคัญยิ่ง เช่น การบนตั้งโนราโรงครูถวาย บนแทงจระเข้ บนรำถวายหน้าหิ้ง เป็นต้น การบนบานเหล่านี้ จะต้องใช้พิธีกรรมทางด้านโนราในการแก้พันธะสัญญา
การบนบาน ในภาษาทางภาคใต้ จะเรียกกันว่า “ เหมรฺย ” หรือบางพื้นที่เรียกกันว่า “ เหลยบน ” ซึ่งการบนบานจะมีด้วยกันสองชนิดคือ การบนบานปากเปล่า เรียกกันว่า “ เหมรฺยปาก ” และการบนบานด้วยวิธีนำเครื่องบูชาใส่ห่อกาบหมาก เรียกกันว่า “ เหมรฺยห่อ ” ตามคตินิยมแล้ว หากผู้บนบานบนด้วยอะไร ต้องแก้ด้วยอย่างนั้น การบนด้วยโนราก็เช่นกัน เมื่อคำบนบานได้ผล ก็ต้องมีการนำโนรามารำแก้บน ซึ่งการรำแก้บนของโนรา มีตั้งแต่การรำที่มีเพียงเครื่องดนตรีห้าชิ้น รำเสร็จตัดเหมรฺย หรือ แก้บน ไปจนถึงการรำแก้บนแบบเวที มีแสงสีเสียงในการแสดง
หากเมื่อใดขึ้นชื่อว่ามาการบนบานด้วยโนรา ผู้ที่แก้บนนั้น ย่อมเป็นใครไปไม่ได้นอกจากโนรา และไม่ใช่ว่าโนราทุกคนจะมี “ ศักดิ์ ”และ “ สิทธิ์ ” ในการแก้บน ผู้ที่มีสิทธิ์ในการทำพิธีตัดเหมรฺยแก้บน คือราชครูโนราประจำคณะ หรือ โนราใหญ่ภายในคณะ ต้องเป็นโนราที่ผ่านการผูกผ้าตัดจุก หรือ บวชโนรา มา แล้วเท่านั้น จึงจะตัดเหมรฺยได้
เหตุใดต้องใช้โนราใหญ่ หรือ ราชครูโนราในการตัดเหมรฺย เพราะ พิธีการตัดเหมรฺยในขนบพื้นถิ่นภาคใต้นั้น ใช้คาถาอยู่บทหนึ่ง เรียกกันว่า “ คาถาตัดหนวด ” เป็นคาถาในการตัดเหมรฺย ไม่ว่าจะเป็นการแก้บนตามสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ทั่วไป หรือแม้แต่โนราโรงครู ราชครูโนราเจ้าพิธี ต้องใช้คาถาตัดหนวด เป็นคาถาในการตัดพันธะสัญญาบนบานทั้งสิ้น
สาเหตุที่ต้องใช้ราชครูโนรา หรือ โนราใหญ่ในการตัดพันธะสัญญา หรือ ตัดคำ บนบาน เนื่องจากราชครูโนรานั้น มี “ ศักดิ์ ” ในการประกอบพิธีกรรมในด้านโนรา เพราะผ่านการผูกผ้าตัดจุก ครอบเทริดเป็นราชครูโนราแล้ว อีกทั้งยังมี “ สิทธิ์ ” ในการประกอบพิธี เนื่องจากได้ผ่านการอุปสมบทเป็นพระภิกษุแล้ว ตามความเชื่อและขนบประเพณีของชาวใต้ จะถือว่า บุรุษที่ผ่านการอุปสมบท จะใช้พระมนต์คาถาต่าง ๆ ได้ครบถ้วนและมีอานุภาพมากกว่าคนทั่วไปใช้
นอกจากศักดิ์และสิทธิ์ที่ราชครูโนรามีแล้ว ด้วยฐานะของเจ้าพิธีกรรม การประกอบพิธีใด ๆ ในฝ่ายโนรา จะต้องให้ราชครูโนราเป็นผู้ประกอบหลักเสมอ การตัดเหมรฺย มีขึ้นเพื่อทำให้สัญญาที่ได้ตกลงถึงกาลสิ้นสุด ตามความเชื่อ ของชาวใต้ ถ้าหากมีการแก้เหมรฺยแล้วไม่มีการตัด เชื่อว่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือ ครูหมอ ( บางจำพวก ) จะยังคงตามติดทวงสิ่งที่ต้องการเพิ่ม จะกลายเป็นสินบน ประเภทเหมรฺยเรื้อรัง ที่จะต้องแก้จนกว่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์นั่น ๆ จะพอใจ เพื่อป้องกันไม่ให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือ ครูหมอบางจำพวกเรียกร้องเกินกว่าที่ตกลงสัญญาไว้ ราชครูโนราจึงต้องเป็นผู้ตัดเหมรฺย ให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือ ครูหมอได้รู้ว่า สิ่งที่ได้บนบานนั้นสิ้นสุดลงแล้ว
การตัดเหมรฺยในขนบโนรา จึงเป็นหน้าที่หลักของราชครูโนรา ในการทำให้พิธีกรรมที่ได้ประกอบนั้นสิ้นสุดลงอย่างสมบูรณ์ ด้วย “ ศักดิ์ ” และ “ สิทธิ์ ” ที่ราชครูโนราผ่านการผูกผ้าตัดจุก ตลอดจนการอุปสมบทมาแล้ว จึงทำให้ราชครูโนรา สามารถตัดเหมรฺยได้ และด้วยเหตุว่า การตัดเหมรฺย เป็นหน้าที่โดยตรงของราชครูโนราเจ้าพิธี จึงไม่ควรที่จะให้โนราที่ไม่ผ่านการผูกผ้าตัดจุก หรือ บุคคลอื่นที่นอกเหนือจากราชครูโนราเป็นผู้ตัดเหมรฺย เพราะนอกจากจะทำให้เหมรฺยไม่ขาดแล้ว ยังส่งผลให้ผู้ที่บนบานต้องมาแก้บนใหม่โดยไม่จำเป็นอีกด้วย